Związek przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, a także wspiera pracę układu nerwowego. Tiamina może również pozytywnie oddziaływać na układ odpornościowy i hormonalny, a jej niedobór może przyczynić się do rozwoju choroby beri-beri.
Tiamina - co to jest?
Tiamina, zwana witaminą B1, to heterocykliczny związek chemiczny, który został wyizolowany z otrębów ryżowych w 1911 roku.
To witamina rozpuszczalna w wodzie zaliczana do witamin z grupy B. Stanowi składową witaminy B complex.
Tiamina w organizmie występuje w formie soli fosforanowych. Postacią aktywną związku jest difosforan, do którego tiamina przekształcana jest w wątrobie i mózgu.
Substancja wyróżnia się różną wrażliwością na temperaturę, w zależności od pH środowiska. W kwaśnym środowisku nie dochodzi do jej znacznego rozpadu, natomiast w zasadowym - straty witaminy B1 mogą być znaczne.
Źródła tiaminy w codziennej diecie
W niewielkim stopniu witamina B1 jest produkowana przez bakterie mikroflory jelitowej znajdujące się w jelicie grubym. Jednak synteza nie jest wystarczająca do pokrycia potrzeb organizmu, dlatego też tiaminę należy dostarczać do ustroju wraz z codzienną dietą.
Dobrym źródłem związku są produkty spożywcze, takie jak:
- mięso (szczególnie wieprzowe),
- podroby,
- drożdże,
- suche nasiona roślin strączkowych,
- orzechy,
- produkty zbożowe,
- nasiona słonecznika,
- zarodki pszenne.
Niektóre produkty jak np. płatki śniadaniowe, mogą być także dodatkowo wzbogacane w tiaminę.
Właściwości tiaminy i jej znaczenie dla organizmu człowieka
Witamina B1, w swojej aktywnej postaci, stanowi koenzym dekarboksylazy i transketolazy, czyli enzymów odpowiedzialnych za przemiany węglowodanowe, które zachodzą w mitochondriach komórkowych.
Substancja bierze udział również w oksydacyjnej dekarboksylacji kwasu pirogronowego i alfa-ketoglutarowego, co sprawia, że zapobiega nadmiernemu gromadzeniu się tych związków w mięśniach szkieletowych.
Tiamina uczestniczy także w cyklu rybozowym, w którym powstaje niezbędna do syntezy nukleotydów ryboza.
Witamina B1 bierze również udział w procesie wzrostu i rozwoju komórek, a jednocześnie wpływa na prawidłową pracę układu nerwowego, gdyż uczestniczy w przekazywaniu impulsów nerwowych. Może odgrywać także istotną rolę w regulacji pracy układu hormonalnego.
Ponieważ tiamina wykazuje właściwości antyoksydacyjne, może również zwalczać wolne rodniki i wspierać prawidłową pracę układu immunologicznego.
Zapotrzebowanie na tiaminę
Zapotrzebowanie na tiaminę jest zależne od masy ciała, płci, wieku, stanu fizjologicznego i rodzaju wykonywanej pracy.
Instytut Żywności i Żywienia, w opracowanych Normach Żywienia dla populacji polskiej, oszacował zapotrzebowanie na tiaminę na poziomie RDA, które kształtuje się następująco:
- Dzieci 1-9 lat powinny spożywać każdego dnia 0,5-0,9 mg tiaminy,
- Młodzież 10-18 lat powinna dostarczać do organizmu codziennie 1,0-1,2 mg witaminy B1,
- Dorosłe kobiety powinny przyjmować 1,1 mg tiaminy na dobę, z kolei dorośli mężczyźni -1,3 mg związku każdego dnia,
- W okresie ciąży zapotrzebowanie na tiaminę wzrasta do 1,4 mg na dobę, natomiast w czasie laktacji do 1,5 mg.
Niedobór tiaminy w ustroju
Niedobór tiaminy może wynikać ze stosowania źle zbilansowanej diety. Często występuje także wśród osób, które nadużywają alkoholu. Do niedoboru witaminy B1 może dojść również w związku z uszkodzeniem reabsorpcji związku w nerkach lub podczas stosowania diuretyków.
Na niski poziom tiaminy w organizmie narażone są także osoby starsze i podejmujące regularnie intensywne wysiłki, zarówno fizyczne, jak i umysłowe. Również długotrwały stres może przyczynić się do obniżenia poziomu witaminy B1 w ustroju.
Do najczęstszych objawów związanych z niedostateczną podażą tiaminy należą m.in.:
- uczucie zmęczenia,
- drażliwość,
- zaburzenia koncentracji,
- pogorszenie nastroju,
- bóle i skurcze mięśniowe.
W przypadku przewlekłych niedoborów tej witaminy może dojść do rozwoju choroby beri-beri, która objawia się m.in.:
- zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego,
- brakiem apetytu,
- nadciśnieniem tętniczym,
- utratą masy ciała,
- zanikiem mięśni lub obrzękami.
Nadmiar tiaminy w organizmie
Witamina B1 ma ograniczoną zdolność wchłaniania z układu pokarmowego, dlatego też nadmierne jej ilości są wydalane wraz z moczem z organizmu. Rzadko obserwuje się skutki i konsekwencje nadmiernego spożycia tiaminy.
Długotrwałe przyjmowanie zbyt wysokich dawek witaminy B1 może przyczynić się jednak do wystąpienia zawrotów głowy, drżenia mięśni czy reakcji alergicznych.
Suplementacja tiaminy
Choć wśród ludzi zdrowych codzienna dieta w większości pokrywa zapotrzebowanie na witaminę B1, istnieją grupy osób narażonych na niedobór związku.
Należą do nich m.in. osoby nadużywające alkoholu, wykonujące ciężką pracę fizyczną, stosujące diety roślinne czy wysokocukrowe.
Również ci, których jadłospis bogaty jest w kawę, herbatę i owoce morza mogą odczuwać niedobory tiaminy, gdyż zawarty w tych produktach enzym może przyczyniać się do rozpadu witaminy B1.
W takich sytuacjach, oprócz stosowania zdrowej i zbilansowanej diety, warto rozważyć również przyjmowanie suplementów diety.
Dobrym rozwiązaniem jest włączenie do codziennego jadłospisu OstroVit Witamina B Complex, który dostarczy do ustroju wszystkie witaminy z grupy B i zapobiegając niedoborom tych związków, jednocześnie pozytywnie wpłynie na samopoczucie